Beyaz Saray, İsviçre, Arjantin, El Salvador, Guatemala ve Uruguay ile yapılan yeni anlaşmalar sayesinde söz konusu tarifelerin artık gerekli olmadığını savundu. Ancak kararın arka planında, son aylarda hızla artan market fiyatları nedeniyle kamuoyunda oluşan baskının belirleyici olduğu değerlendiriliyor. Trump’ın seçim dönemindeki “mutfak masrafını düşürme” vaatlerine rağmen enflasyonun yüksek seyretmesi, kamuoyu desteğine zarar vermiş durumda.
Başkan Trump, Cuma günü yaptığı açıklamada, tarifelerde yeni bir indirim yapılıp yapılmayacağı sorusuna, “Gerek olacağını sanmıyorum. Kahve gibi bazı gıdalarda küçük bir geri çekilme yaptık” yanıtını verdi.
Beklenenden geniş kapsamlı muafiyetler
Son aylarda yönetim içinde ABD’de büyük bir yerli üreticisi bulunmayan kahve ya da muz gibi ürünlerde muafiyet sağlanması fikri tartışılıyordu. Ancak Cuma akşamı açıklanan düzenleme, yalnızca ticaret anlaşması imzalanan ülkeleri değil, tüm “karşılıklılık tarifelerini” kapsadı. Üstelik listede ekmek, et ve portakal suyu gibi ABD’de üretilen ürünlerin de yer alması şaşkınlık yarattı.
Ekonomistler, bu adımın yönetimin uzun zamandır reddettiği bir gerçeği dolaylı olarak kabul ettiği görüşünde: Tarifeler fiyatları yükseltiyor. Vergi Vakfı Başkan Yardımcısı Erica York, sosyal medya hesabında “Eğer tarifeyi düşürmek fiyatı düşürüyorsa, artırmak ne yapar?” notunu paylaştı. Demokrat Kongre Üyesi Donald S. Beyer Jr. ise, “Trump sonunda kabullendi: Tarifeleri Amerikan halkının ödediği fiyatları yükseltti” dedi.
Üreticiler tepkili, bazı sektörler ise memnun
Yeni muafiyet kararları, yerli üreticiler arasında tartışma yarattı. Özellikle sığır eti üreticileri ile Florida’daki domates ve portakal üreticileri, ithalatın artmasından endişeli. Trump’ın son haftalarda et fiyatlarını düşürmek için ithalatı artırma fikrini gündeme getirmesi, rancher’ların tepkisini çekmişti.
Öte yandan Amerikan Soya Birliği, soya üretiminde kullanılan gübrelerin muaf tutulmasını memnuniyetle karşıladı. Ancak bazı sektör temsilcileri listeye alınmamaktan şikâyetçi. Amerikan içki endüstrisi, Avrupa ve İngiltere’den ithal edilen viski ve diğer alkollü içeceklerin muafiyet kapsamında olmamasının “sektöre bir darbe daha” olduğunu savunuyor.
Yüksek Mahkeme tarifeleri incelemede
Tüm bu tartışmalar sürerken Trump’ın “karşılıklılık tarifeleri” Yüksek Mahkeme’nin gündeminde. Mahkeme, Başkan’ın bu vergileri uygularken yasal yetkisini aşıp aşmadığına karar verecek. Bu tarifeler iptal edilirse, yönetim farklı yöntemlerle yeniden vergi koyabileceğini söylüyor.
Fiyatlar neden düşmedi?
Son dönemde olumsuz hava koşulları, küresel üretim sorunları ve tarifelerin birleşimi özellikle kahve ve et fiyatlarını vurdu. Kahvede fiyatların yıl içinde yaklaşık yüzde on dokuz yükselmesinin nedenleri arasında Brezilya’dan yapılan ithalata uygulanan yüzde elli ve Vietnam’dan gelen ürünlere uygulanan yüzde yirmi ek vergi gösteriliyor.
Enflasyonun yükseldiği bir dönemde tarifelerin tüketici fiyatlarına etkisi daha belirgin hâle gelirken, ithalatçılar bu durumun düşük gelirli Amerikalıları olumsuz etkilediğini söylüyor. ABD’de fındık ve kaju ithalatı yapan Balsu USA’nın temsilcisi Karim Azzaoui, özellikle zeytinyağında yaşanan fiyat artışına dikkat çekerek, “Dünya fiyatları düşüyor fakat tarifeler ABD’de piyasayı yapay olarak yüksek tutuyor. Market raflarında fiyat düşüşü göremedik” dedi.